قدس آنلاین- گروه استانها- طیبه قاسمی؛ چالش آب و در کنار آن برق سالهاست گریبان ایران را گرفته و کسی نمی تواند منکر این شود ایران که روزی بزرگترین صادر کننده برق بود به یکباره مجبور شد به دلیل رشد جمعیت و استفاده از ابزارهای سرمایشی و گرمایشی و از سوی دیگر وسایل برقی به وارد کننده برق تبدیل شود، زنگ هشدار کم آب و برقی به صدا درآمده بود میان غفلت در مصرف بی حد و گاهی حتی بی جا، راه های زیادی برای کنترل مصرف پیدا شد که کاربردی ترین و ساده ترین آنها افزایش قیمت برق مصرفی خانوارها بود که وزیر نیرو می گفت پول برق خانواده ها از پول سیگار شان کمتر است! اما آیا این راه حل خوبی بود؟ بهتر است به یک مقایسه سرانگشتی از تفاوت برق مصرفی خانواده ها و هدر رفت آن در شبکه انتقال و توزیع بیاندیشید. آنطور که روزنامه ها نوشتند تلفات غیرفنی و برق های غیرمجاز حدود ۱۲ درصد است یعنی هشت هزار و ۷۶۰ مگاوات برق که با توجه به هزینه حدود پنج هزار میلیارد تومانی برای ایجاد هر نیروگاه هزار مگاواتی، ارزش برق تلف شده حدود ۴۴ هزار میلیارد تومان است آیا این پول بیشتر از سیگارهای مصرفی خانوارها نیست؟ هست. اما جالب است بدانید وزارت نیرو همچنان به دنبال احداث و توسعه نیروگاههای برق است تا از بحران کمبود برق نجات پیدا کند!
نابودی آب در بحران بی آبی
و اما آب؛ که طبل رسوایی بسیاری راه انداخته شرایط بدتری دارد. بیشتر از ۱۰۴ میلیون متر مکعب آب در صنعت نیروگاهی مورد نیاز است که با فرض مصرف روزانه ١٩٠ لیتر آب برای هر نفر، مصرف آب در صنعت برق کشور در روز معادل مصرف آب شهری با جمعیت بیش از یک‌میلیون و پانصدهزار نفر است، این میزان مصرف را کنار برقی بگذارید که برای خنک کردن سیستم ها در نیروگاه های آبی بخار می‌شود تا دود شدن و به هوا رفتن یک سرمایه ملی را در شرایطی که ایران با بحران آب مواجه است درک کنید.
ایران کشوری است که با توجه به اقلیم جغرافیایی موقعیت بسیار مناسبی نسبت به اکثر کشورهای اروپایی برای استفاده از نیروهای خورشیدی دارد، استفاده از این سیستم هزینه های کمتری نسبت به شبکه برق دارد، بنابراین احداث نیروگاههای خورشیدی می تواند بحران آب را نیز مدیریت کند همین استفاده از آن را توجیه پذیر می کند حال نکته دیگری را هم مد نظر گیرید، تولید انبوه برق در کشور دشوار است معاون وزیر نیرو عنوان کرده؛ مصرف برق باید ۶ هزار مگاوات کم شود و به شرط مدیریت مصرف، برق مشترکین قطع نمی شود.
بسیاری از کلان شهرها به خصوص اهواز از نوسانات برق آنهم در فصل گرما شاکی اند و بسیاری از روستاها هم که کلا از برق محرومند و این روند متاسفانه ادامه دارد، از سویی استفاده از آب برای تولید برق نفس زمین و طبیعتش را به شماره انداخته، تمام این مسائل را اگر کنار هم بگذارید آنوقت است که به تولید برق از خورشید حتی از زباله ها و ...ایمان می آورید آنوقت شاید حجم شبکه های برق آنقدر افزایش یافت که وزارت نیرو صادرات برق را هم از سر گیرد.
نیروگاه های برق- آبی مخرب محیط زیست
یکی از فعالان محیط زیست به خبرنگار قدس آنلاین می گوید: با اینکه در تمام کتابهای درسی عنوان شده که نیروگاه های برق- آبی و به دنبال آن ایجاد سد برای ذخیره آب از پاک ترین انرژی ها هستند اما اصلا چنین نیست، در سد سازی اتفاقی که می افتد این است که دریاچه پشت سد به خاطر رطوبت اثر گلخانه ای ایجاد می کند، برف های ارتفاعات که قرار است رودخانه ها را پر کند کم و این برف ها زودتر آب می شوند و به همین دلیل هم ذخایر آبی ما روز به روز کمتر می شود.
شبنم قنواتی در بیان معضل دیگر آنها اذعان می کند: به دلیل جریان نداشتن، آب در دریاچه پشت سد چرخش ندارد ودر کف مخزن گندیده می شود و گاز های انفجاری مثل متان تولید می کند که به شدت آلوده کننده هوا هستند.
او اضافه می کند: مورد بعدی اکوسیستم پایین دست رودخانه هاست، رودخانه ها یک دبی خاص دارند و ایجاد سد باعث کند شدن آن می شود و عملا پایین دست رودخانه از بین می رود از آنطرف در بالا دست ها فراوانی آب جنگل ها، آثار باستانی و موجودات زنده را زیر آب می برد که نمونه عینی آن جنگل های بلوط زاگرس است.
این فعال با اشاره به اینکه سد سازی برای استیصال انرژی برق- آبی است که ذخایر آب را کم می کند، بر اقلیم تاثیر ناخوشایند دارد و حتی ذخایر بعدی سد هم کم می شود، خاطر نشان می کند: میزان برق تولیدی بالا و ولع تولید برق همچنان باعث ایجاد سدها هستند.
او در مقایسه نیروگاه های فسیلی نیز اظهار می دارد: کاهش منابع آبی و تولید آلاینده های مضر ناشی از استفاده و سوزاندن این سوخت ها بر گرمایش جهانی اثر می گذارد که این گرما بر اقلیم تاثیر دارد و تمام این ها در شرایطی است که حتی میزان برق تولیدی آن قابل قیاس با نیروگاه های برق- آبی نیست، با استنادهای گفته شده می توان به لزوم استفاده از انرژی های خورشیدی، بادی و ... پی برد.
چالش های خوزستان در استفاده از انرژی خورشیدی
یکی از مهندسین نیروگاه با تاکید بر اینکه در ایران به دلیل کم بودن آب و کم آبی نیروگاه های تر پاسخگو نیست عنوان می کند: بدون مطالعه نمی‌توانیم نسخه بپیچانیم، باید طبق مطالعات دقیق و اینکه نیروگاه ها چقدر مصرف آب دارد تصمیم گیری شود، استفاده حال حاضر از توربین گاز در ایران راندمان پایینی چون ۳۰ درصد دارد و ۷۰ درصد آن تلفات انرژی است.
علی اسکندری اضافه می کند: به همین دلیل است که سعی می کنند به سمت نیروگاههای خورشیدی بروند اما درباره نیروگاه های خورشیدی نیز یکسری مشکلات فنی وجود دارد، در خوزستان گرما و نشستن گرد و غبار بر روی آنها اجازه کار کرد درست را نمی دهد، از سوی دیگر در رطوبت نمی توانند خوب عمل کنند، در بحث نوری هم هزینه ابزار گران قیمت و سرسام آور است.
او با بیان اینکه توربین ها در نقاط مختلف جهان استفاده های گوناگون دارند، اظهار می کند: در اکثر جهان استفاده از خورشید برای تولید برق جزیره‌ای است به این صورت که هر منطقه و هر خانه برای خود کارخانه شده انرژی خورشیدی زده و از آن استفاده می کند، وقتی از آب برای تولید برق استفاده می شود در جاهایی که رودخانه و دریا نیست باید چاه بزنند و همین چاه های زیرزمینی آبها را از بین می برد، حفره‌های یا چاله های از برداشت‌های بی‌رویه آب ایجاد می‌شود، در خوزستان نیز آب را از رودخانه می گیرند که هدر رفت آب شیرین است.
کم آبی، سد استفاده از تجدید پذیرها
مدیر عامل شرکت برق منطقه ای خوزستان در گفتگو با خبرنگار قدس آنلاین با تاکید بر اینکه در این استان امکان نصب و راه‌اندازی نیروهای تجدیدپذیر وجود دارد، عنوان می‌کند: سیاست های حال حاضر دولت در راه اندازی و توسعه نیرو های تجدیدپذیر پیگیری نصب و راه‌اندازی این نیروگاه‌ها از طریق سرمایه‌گذاری بخش خصوصی است و خود دولت برای آن برنامه ای ندارد، بنابراین در درجه اول باید شرایطی فراهم کنیم که سرمایه داران تشویق شوند و در این حوزه وارد شوند.
محمود دشت بزرگ مشکلات استفاده از نیروگاه های فسیلی و برق-آبی را فقط معطوف به استفاده بی رویه از آب نمی داند و بیان می کند: این درست که ما با مشکل آب مواجه‌ایم اما محیط زیست هم از محل نیروگاه های حرارتی فسیلی آسیب می‌بینند و نه تنها در خوزستان و ایران که در دنیا این موضوع مطرح است، درباره خوزستان خاص است چون از قدیم الایام بزرگترین نیروگاههای برق- آبی در این استان ساخته شده است، بالغ بر ۸ هزار مگاوات نیروگاه های برق- آبی داریم و باید به اندازه کافی آب پشت سدها وجود داشته باشد تا بتوانیم از این نیروگاه‌ها استفاده کنیم، آب فراوانی هم در حوزه های کارون، کرخه و مارون وجود داشت اما امسال بر اساس آمار حدود ۵۰ درصد نسبت به متوسط بلند مدت در سال آبی گذشته کمبود بارش و در نتیجه آورد رودخانه را داشته‌ایم به همین دلیل ظرفیت استفاده از تولید نیروگاه برقی ما کاهش پیدا کرده و باید یک راهکار کوتاه‌مدت لااقل برای امسال تدوین کنیم.
در استان خوزستان هنوز اقدام خاصی صورت نگرفته است
مدیر عامل شرکت برق منطقه ای خوزستان با اشاره به اینکه ۶۰ درصد از نیروگاه‌ها؛ نیروگاههای برقی آبی است ادامه می دهد: با کمبود آب پیش آمده امسال با یک چالش جدی مواجه شده ایم و باید به فکر نیروگاههای جایگزین باشیم، اساساً تولید برق در استان خوزستان در نیروگاه حرارتی و برقی آبی و این نیروگاه ها باید متنوع شوند و نیروگاه های دیگری مثل خورشیدی، بادی هم به آن وارد شود، در حال حاضر هم با سرمایه گذارانی تفاهم نامه و قرارداد امضا کرده‌ایم که این نیروگاه‌ها را نصب و راه اندازی کنیم که عمدتاً خارجی هستند هرچند با توجه به تحریم‌ها و نوسانات ارز به صورت جدی و کامل پای کار حاضر نشده اند و می‌توانیم بگوییم درباره نیروگاههای تجدیدپذیر در استان خوزستان هنوز اقدام خاصی صورت نگرفته است.
دشت بزرگ با اشاره به این نکته که به عنوان شرکت برق منطقه‌ای خوزستان شرایط را تفسیر کرده ایم، می گوید: سازمان انرژی های تجدیدپذیر و بهره وری انرژی برق «ساتبا» و معاونت وزیر نیرو متولی امر توسعه انرژی های تجدید پذیرند و آنها قرارداد می‌بندند، با این وجود خود را به عنوان متولی فرض کرده و برای سرمایه گذاری ها مذاکره کرده ایم، در مرحله خرید تجهیزات حمل و نقل هستند و سه سال زمان می برد که بر حد نیروگاههای مگاواتی از شرایط استفاده کنیم، به هر صورت به جد پای کار هستیم تا نقش نیروگاه های آبی را کنترل می‌کنیم تا در مواقع قطعی برق دچار مشکل نشویم.
او با اشاره به اینکه عموم نیروگاه های کشورکه خورشیدی اند سرمایه گذاری و تکنولوژی آنها وارداتی است درباره هزینه این واردات، عنوان می کند: ما در این زمینه هزینه ای متحمل نمی شویم سرمایه گذاری بر عهده سرمایه گذار خارجی است و فقط برق تولیدی آن را خریداری می کنیم، به صورت تضمینی لازم است برق نیروگاه‌ها تا ۱۰ مگاوات را به ازای هر کیلو وات ۴۹ تومان از سرمایه‌گذار خریده در شبکه سراسری تزریق کنیم اما هزینه ساخت نیروگاه نداریم که نگران ضرر و زیان آن باشیم.
مزیت در مقابل معایب
این گفته خیلی از کارشناسان است که آلودگی های زیست محیطی و مصرف حجم بزرگی از سوخت و آب کشور نتیجه تولید برق به شیوه سنتی است و در عوض انرژی های تجدید پذیر تلفات وسیع انرژی، هزینه و پیامدهای سنگین مصرف سوخت های فسیلی را ندارد و یک انرژی ارزان و بی پایان محسوب می شود. منابع انرژی تجدیدپذیر برخلاف انرژی های فسیلی، قابلیت تولید مجدد توسط طبیعت در یک فاصله زمانی کوتاه را دارد و این همه مزیت را برای استفاده در شرایط خاص امروز ایران نمی توان نادیده گرفت.
نظر شما